Introduceer het thema energie op school en in de klas. Maak een foto of filmpje van de introductie! Als je acties organiseert om het energieverbruik in je school te verminderen moet iedereen in de school dat belangrijk vinden. De juffen en meesters, de directeur, de conciërge en natuurlijk alle kinderen op jouw school. Iedereen moet zin krijgen om mee te werken. Steek daarom genoeg tijd in de kennismaking met het thema, zodat alle mensen op school enthousiast worden over energiebesparing.

Project E helpt jou om meer te leren over energie en energiebesparing. Vraag jouw juf/meester of groep 1 en 2 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over energiebesparing. Vertel ons op de website wat groep 1 en 2 heeft geleerd! Daarvoor vind jouw juf/meester op tips & tools een heleboel leuke lesprogramma’s over energiebesparing waar jullie direct mee aan de slag kunnen.

Project E helpt jou om meer te leren over energie en energiebesparing. Vraag jouw juf/meester of groep 3 en 4 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over energiebesparing. Vertel ons op de website wat groep 3 en 4 heeft geleerd! Daarvoor vind jouw juf/meester op tips & tools een heleboel leuke lesprogramma’s over energiebesparing waar jullie direct mee aan de slag kunnen.

Project E helpt jou om meer te leren over energie en energiebesparing. Vraag jouw juf/meester of groep 5 en 6 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over energiebesparing. Vertel ons op de website wat groep 5 en 6 heeft geleerd! Daarvoor vind jouw juf/meester op tips & tools een heleboel leuke lesprogramma’s over energiebesparing waar jullie direct mee aan de slag kunnen.

Project E helpt jou om meer te leren over energie en energiebesparing. Vraag jouw juf/meester of groep 7 en 8 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over energiebesparing. Vertel ons op de website wat groep 7 en 8 heeft geleerd! Daarvoor vind jouw juf/meester op tips & tools een heleboel leuke lesprogramma’s over energiebesparing waar jullie direct mee aan de slag kunnen.

Vraag jouw juf/meester of groep 3 en 4 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over het gebruik en opwekken van energie uit een duurzame bron zoals de zon of de wind. Vertel ons op de website wat groep 3 en 4 heeft geleerd! Heel veel leuke lesprogramma’s over duurzame energie vindt jouw juf/meester op tips & tools.

Vraag jouw juf/meester of groep 5 en 6 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over het gebruik en opwekken van energie uit een duurzame bron zoals de zon of de wind. Vertel ons op de website wat groep 5 en 6 heeft geleerd! Heel veel leuke lesprogramma’s over duurzame energie vindt jouw juf/meester op tips & tools.

Vraag de juf/meester of groep 7 en 8 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over het gebruik en opwekken van energie uit een duurzame bron zoals de zon of de wind. Vertel ons op de website wat groep 7 en 8 heeft geleerd! Heel veel leuke lesprogramma’s over duurzame energie vindt jouw juf/meester op tips & tools.

Zorg dat minimaal 2 groepen op jouw school ieder schooljaar mee doen aan een energie-excursie. Maak een paar leuke foto’s tijdens de excursie! Verschillende spannende energie-excursies vind je op tips & tools.

Vraag de juf/meester of minimaal 2 groepen op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan een energie-activiteit van Pre U. Vertel op de website wat je hebt geleerd van de activiteit!

Doe in februari mee aan de Warme Truiendag. De Nationale Warme Truiendag wordt door het Klimaatverbond georganiseerd. Het idee van de Warme Truiendag is simpel: trek een warme trui aan, zet de verwarming lager, bespaar 7% energie per graad en dus 7% CO2 uitstoot. Gebruik deze dag op school voor spannende en energiezuinige acties. Informatie is te vinden op: http://www.warmetruiendag.nl. Maak een foto van jouw school in actie!

Betrek jouw ouders bij het thema energie door thuis ook een Ecoscan te doen. Laat de resultaten zien op de website. Kijk op tips & tools voor de speciale Ecoscan voor thuis!

Spreek met de juf/meester van groep 7 en 8 af dat zij de lessen van “Sarah’s wereld” behandelt. Maak een foto van groep 7 en 8 in actie! Leskoffer “Sarah’s wereld” voor groep 7/8. Sarah's wereld bestaat uit een reiskoffer met daarin een spel dat gaat over het meisje Sarah, dat symbool staat voor ieder mens op aarde. Sarah neemt de leerlingen mee op ontdekkingsreis aan de hand van haar brieven. Op deze manier leren leerlingen spelenderwijs de oorzaken van natuur- en milieuproblemen kennen en leren ze de invloed van het milieu op mensen, dieren en planten te zien. Ze leren ook wat ze zelf kunnen doen om beter met het milieu om te gaan. Meer informatie is te vinden op tips & tools.

Zit je in groep 7 of 8? Vraag jouw juf/meester of je de Wattcher een week kunt lenen. Probeer met de Wattcher thuis zoveel mogelijk electriciteit te besparen! Laat de resultaten zien op de website. De Wattcher met de handleiding vind je in de E-Box.

Betrek ook de buurt waar jouw school staat bij jullie Project-E en probeer buurtbewoners mee te krijgen in het besparen van energie. Maak een filmpje waarop je laat zien dat de buurt Project-E kent! Meer informatie is te vinden op tips & tools.

Maak voor het schoolbestuur een werkstuk en/of spreekbeurt over het energieverbruik van jullie school. Vraag het schoolbestuur hun reactie op Project-E te zetten via een foto, berichtje of filmpje. Kijk op www.energiegenie.nl hoe je dit kunt doen!

Maak afspraken met de directeur, juffen/meesters en klasgenoten over het besparen van energie. Schrijf deze afspraken/regels op een grote poster en hang ze overal in het schoolgebouw op zodat iedereen de regels kan zien. Spreek elkaar ook aan wanneer iemand zich niet aan de afspraak houdt! Maak een foto van de poster en plaats deze op de website.

Overleg met de juf of meester dat de verwarming omlaag gaat (max. 15 graden) na schooltijd. Meet de gasbesparing door de meterstanden van het gasverbruik een week lang op te schrijven voordat je de actie uitvoert en doe dit ook tijdens de actie. Vertel ons op de website wat je is opgevallen!

In de vakantie de verwarming op 13 graden zetten scheelt veel energie. Maak een poster met de klas over de voordelen van de verwarming lager zetten en geef dit aan de directeur. Maak een foto van de poster voor de website!

Draai de radiatorkranen dicht in ruimtes waar niemand is (kantine, gymlokaal, leslokaal), of vraag je juf/meester dat te doen. Zorg er samen met jouw juf/meester ook voor dat de thermostaatkranen (knoppen van de verwarming) in alle klassen altijd tussen 2 en 4 staan.

Zorg er samen voor dat de ramen dicht zijn als de verwarming aan staat.

Vraag aan de juf of meester of de verwarming in de winter op 20 graden kan. Dat is warm genoeg. Heb je het nog koud? Spreek met elkaar af dat iedereen in de winter een trui aantrekt naar school. Heb je geen trui in de kast? Brei er dan een: http://www.warmetruiendag.nl/toolbox/trui-2015 Maak hiervan een foto of filmpje voor op de website!

Gebruik de warmte van de zon. Vraag aan je leraar of de gordijnen of luxaflex zo veel mogelijk open mogen staan in de winter

Laat deuren niet onnodig openstaan: er kan dan veel warmte de ruimte verlaten. Maak hiervan een foto of filmpje voor op de website!

Plak met de klas tochtstrips bij ramen en deuren. Wil je weten hoe? Bekijk de filmpjes op tips & tools. Tocht levert veel verlies van warmte naar buiten op. Verspilling van energie en geld, dus! • Vraag de directeur/conciërge tochtstrippen aan te brengen als het tocht bij ramen/deuren. • Komt de tocht van een kromme deur? Vraag dan de directeur/conciërge er extra grendels op te zetten, zodat je hem weer dicht kan trekken. • Voor kieren tussen deur en drempel bestaan er speciale strips: dorpelstrips. Daardoor sluit de deur helemaal af. • Tocht het in de ruimte bij de hoofdingang? Als daar ruimte is, kan jouw school daar een rond gebogen rails ophangen met een zwaar gordijn. Zo ontstaat een tochthalletje. • Een brievenbus kan ook vaak tocht geven. Vraag om een gesloten brievenbus aan de binnenkant van de deur, of twee borstelstripjes aan de binnenkant van de brievenbus. • Naast isolatie is ventilatie heel belangrijk. Vocht (bijv. van je adem) en afvalstoffen (zoals luchtjes van toiletten/afvalbakken) moeten nl. wel het gebouw uit kunnen en verse lucht moet worden aangevoerd. Daarom is het belangrijk roosters in de ramen open te laten.

Plak met de klas radiatorfolie achter de verwarming. Wil je weten hoe? Kijk op tips & tools! Maak een foto van jullie actie en vertel ons hoe het is gegaan…

Vraag de conciërge alle gloeilampen en halogeenlampen in school te vervangen door spaarlampen of LED-lampen. Dit is een kleine investering die al snel geld oplevert. Maak hiervan een foto of filmpje voor op de website!

Wees spaarzaam met verlichting. Doe met de klas het licht uit als de zon schijnt of het licht genoeg is in het lokaal. Doe lichten uit wanneer ze niet nodig zijn al is het voor korte tijd. Tijdens de pauzes kunnen de lichten sowieso uit. Hang een kaartje op bij de lichtknop in de klas, “Doe het licht uit als je de laatste bent”. Maak als bewijs een foto van het kaartje “Doe het licht uit als je de laatste bent”. De laatste die het lokaal uitgaat zorgt er vervolgens voor dat het licht ook echt uit gaat.

Meet met de klas 1 keer per maand de meterstanden op en schrijf deze op om zo te zien wat het energieverbruik is. Schrijf deze meterstanden elke maand op, op een bord, zodat iedereen het energieverbruik kan zien. Maak een foto van jullie meterstanden-score en plaats ze op de website!

Vraag als school een “slimme meter” aan bij het schoolbestuur. Controleer vervolgens het energieverbruik wekelijks. Wil je weten hoe een slimme meter werkt? Bekijk de film op: https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/slimme-meter/inhoud/slimme-meter-uitleg Kijk maandelijks hoeveel energie de school verbruikt. Hiervoor kan je de slimme meter gebruiken en de software van Energy Alert. Kijk wanneer de school teveel verbruikt. Kijk ook naar het verbruik in weekenden, avonden en schoolvakanties. Maak een plan om het energieverbruik te verminderen en lever dit bij de directeur in en de werkgroep.

Laat TV en video (en steeds meer andere apparaten) niet onnodig op stand-by staan, maar zet het apparaat helemaal uit. Stand-by betekent dat je het apparaat op een soortslaapstand zet, maar niet helemaal uit. Je TV of video blijft dan energie gebruiken. Je hebt trouwens ook een handig apparaat dat de stand-by van je TV vanzelf uitzet: de stand-by killer.

Doe met de klas alle apparaten uit als ze niet worden gebruikt, in plaats van op stand-by. Elektrische apparaten die slaapstand hebben, kan je aansluiten op een verdeelstekker met een aan/uit schakelaar die je na gebruik uitzet. Zo vermijd je sluipenergie.Kijk voor een les over sluipverbruik op tips & tools!

Stel de energiebesparende functies voor het beeldscherm in op de computers van de school (instellingen/configuratiescherm). De computer schakelt dan na een gekozen tijd automatisch over naar energiebesparend niveau. Energie besparen op de computer gebeurt niet door een screensaver; die zorgt ervoor dat je beeldscherm niet inbrandt. Wat wel energie bespaart, is de computer en randapparatuur (printer e.d.) uitdoen wanneer je er niet achter zit. Of als je snel weer terugkomt de ‘slaapstand’ instellen. Trouwens: ook voor computers en randapparatuur kun je een stand-by killer gebruiken. Die zet in één keer alle apparaten uit. Zuinige beeldschermen voor je computer en televisie zijn TFT- en LCD-beeldschermen. In vergelijking met een TV met beeldbuis is een LCD-televisie ongeveer 50% zuiniger.

Kopieer bewust! Hoeveel heb kopieën je echt nodig? Ligt het origineel goed? Zo kan je een aantal foute kopieën besparen.

Voor het opwarmen van water is gas nodig en dat kost dus veel energie. Dus: • Gebruik geen warm water als het ook met koud water kan. • Als je warm water wilt gebruiken, komt er eerst een heleboel koud water dat meestal zo wegloopt. Vang dit water op in een emmer en geef er bijvoorbeeld de planten water mee.

Vervang gewone batterijen door oplaadbare batterijen of schaf een apparaat aan dat op zonne-energie werkt. Want batterijen verspillen energie: het kost wel vijftig maal meer energie om een batterij te maken dan dat ze uiteindelijk levert aan het apparaat waarin je de batterijen stopt. Ook verspillen batterijen grondstoffen die bijna niet worden hergebruikt als de batterij leeg en ingeleverd is. De bestanddelen van de batterij, vooral kwik en cadmium, vervuilen het milieu en kunnen gevaarlijk zijn als de batterij bij het huisvuil terechtkomt (daarom dus altijd apart inzamelen of wegbrengen als klein chemisch afval!) Gebruik zoveel mogelijk apparaten op zonne-energie in plaats van op batterijen. Verzamel met de klas de lege batterijen die je toch hebt gebruikt op school en thuis en spaar hiermee punten voor speelgoed. Kijk voor meer informatie op: http://www.batteryworld.nl/pages/lege-batterijen-inzamelen-op-school.aspx Maak hiervan een foto of filmpje voor op de website!

Kom zoveel mogelijk met de fiets op lopend naar school in plaats van met de auto. Bedenk een leuke actie om iedereen te stimuleren met de fiets of te voet te komen en vertel ons hoe je dat hebt aangepakt!

Doe mee met het verzamelen van 'Groene Voetstappen' Zo ontdekt de meester of juf, de kinderen en jouw ouders dat het niet alleen leuker, gezonder en veiliger is om wandelend of per fiets of step naar school te gaan, maar ook beter voor het klimaat. Kijk voor meer informatie op: http://www.groenevoetstappen.nl. Film jullie Groene Voetstappen Actie en deel deze op de website!

Door het glas van ramen verdwijnt veel energie. Daar kan je van alles tegen doen. Je kunt vragen aan je directeur of hij/zij voorzetramen wil kopen en laten plaatsen. Daarvoor hoef je niet te verbouwen en in de zomer kun je ze weer weghalen. Als je school gaat verbouwen, kun je vragen om dubbel glas of hoogrendementsglas (twee ramen met een laagje droge lucht of gas ertussen, zodat de warmte beter binnen blijft).

Vraag je leraar of directeur van welk bedrijf jullie school stroom krijgt. Probeer uit te vinden of jullie stroomleverancier vuile (stroom van fossiele brandstoffen, zoals gas en steenkool) of schone (stroom van bijv. zon en wind) stroom levert. Overleg met je directeur of het mogelijk is dat jullie school schone energie gaat kopen. Dit kan door bij hetzelfde bedrijf over te gaan op schone energie of door van bedrijf te veranderen. Tip: onderzoek alvast vóór het gesprek met de directeur de prijzen van schone energie. Vaak wordt gezegd dat schone energie veel duurder is dan vuile stroom. Maar dat is tegenwoordig nauwelijks meer zo. Veel bedrijven hebben een andere naam voor schone stroom. Soms heet het ‘groene stroom’ of ‘natuurstroom’. Veel van de bedrijven die schone stroom aanbieden, leveren ook vuile stroom. Natuurlijk is het het beste als je stroom krijgt van een bedrijf dat alleen maar schone stroom verkoopt. Alleen energiebronnen zoals zon, wind en water en schone biomassa (zoals houtsnippers) zijn echt schoon.

Maak met de klas een poster over zonne-energie. Geef deze aan de directeur. Misschien kunnen er wel zonnepanelen op het dak van jullie school. Maak eens een rekensommetje hoeveel zonnepanelen jouw school nodig heeft voor alle elektriciteit die jouw school verbruikt. Kijk op: http://www.zonzoektschool.nl/lespakketten

Energiezuinige apparaten (koelkasten, diepvriezers e.d.) verbruiken de helft minder energie. Een toestel met het A-label is het energiezuinigst. Gaat jouw school een nieuw apparaat kopen? Wijs je leraar of directeur dan op deze labels. Laat alle energieslurpende apparaten (koelkasten, vaatwasmachines, ovens etc.) door kringloopwinkel Het Goed ophalen als je een A+ A++ of A+++ apparaat gaat kopen. Nog enkele bespaartips: Vraag je leraren thermoskannen te gebruiken voor koffie/thee i.p.v. een warmhoudplaatje. Als jouw school een vaatwasmachine gebruikt, vraag dan degene die ‘m aanzet dat pas te doen als de vaatwasser helemaal vol is.

Vraag jouw juf of meester om bij het organiseren van het schoolreisje rekening te houden met duurzaam vervoer (elektrische bus, elektrische auto, fiets). Maak een mooi filmpje van jullie duurzame schoolreisje!

Onderzoek hoe jullie zonnepanelen kunnen regelen voor jullie schooldak!

Onderzoek of jouw school goed geïsoleerd is. Is dat niet zo? Maak een mooie poster waarom isolatie zo belangrijk is en stuur deze naar het schoolbestuur. Vertel daarbij waarom je graag een energiezuinig schoolgebouw zou willen met dakisolatie, vloerisolatie en gevelisolatie. Overleg eens met de gemeente of jullie het schoolgebouw kunnen scannen of warmteverlies met een warmtescan!

Een slimme tip: verwarmingsleidingen isoleren. Er wordt dan om de buizen een hoes gemaakt van isolatiemateriaal (meestal een soort schuim: polyetheenschuim, deze leidingisolatie is in de bouwmarkt kant en klaar in allerlei maten te koop)

Ga op speurtocht naar de verwarmingsketel in jullie school. Is het een energiezuinige ketel? Zo niet, onderzoek dan wat de voordelen zijn van een energiezuinige ketel en vraag de directeur of hij deze kan aanschaffen. Maak een foto van jullie energiezuinige ketel! Als je school toe is aan een nieuwe verwarmingsinstallatie, is een hoogrendementsketel het beste. Op zo’n ketel krijg je vaak subsidie. Installaties die meer dan twintig jaar oud zijn, kun je het beste vervangen door een hoogrendementsketel, ook al is de oude ketel nog niet stuk. Een verwarmingsinstallatie moet regelmatig onderhouden worden door een monteur. Slecht afgestelde installaties zijn slecht voor het milieu en kosten veel geld.

Onderzoek of jullie school voortaan kan worden verwarmd door een duurzame pelletketel. Op basisschool St.Gerardus, basisschool Glanerbrug Zuid, basisschool Drakensteyn en Troubadour wordt de school al verwarmd met een pelletketel. Ga daar eens een kijkje nemen! Misschien kunnen jullie een kijkje nemen bij het bedrijf Tubro aan de Euregioweg 265 in Enschede waar deze ketels worden gemaakt!

Introduceer het thema afval op school en in de klas. Maak een foto of filmpje van de introductie! Als je acties organiseert om de hoeveelheid afval in je school te verminderen moet iedereen in de school dat belangrijk vinden. De juffen en meesters, de directeur, de conciërge en natuurlijk alle kinderen op jouw school. Iedereen moet zin krijgen om mee te werken. Steek daarom genoeg tijd in de kennismaking met het thema, zodat alle mensen op school enthousiast worden over afvalpreventie en afvalscheiding.

Project E helpt jou om meer te leren over afval en waarom afvalscheiding belangrijk is. Vraag jouw juf/meester of groep 1 en 2 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over afvalscheiding. Vertel ons op de website wat groep 1 en 2 heeft geleerd! Daarvoor vind jouw juf/meester op tips & tools een heleboel leuke lesprogramma’s over afvalscheiding waar jullie direct mee aan de slag kunnen.

Project E helpt jou om meer te leren over afval en waarom afvalscheiding belangrijk is. Vraag jouw juf/meester of groep 3 en 4 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over afvalscheiding. Vertel ons op de website wat groep 3 en 4 heeft geleerd! Daarvoor vindt jouw juf/meester op tips & tools een heleboel leuke lesprogramma’s over afvalscheiding waar jullie direct mee aan de slag kunnen.

Project E helpt jou om meer te leren over afval en waarom afvalscheiding belangrijk is. Vraag jouw juf/meester of groep 5 en 6 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over afvalscheiding. Vertel ons op de website wat groep 5 en 6 heeft geleerd! Daarvoor vind jouw juf/meester op tips & tools een heleboel leuke lesprogramma’s over afvalscheiding waar jullie direct mee aan de slag kunnen.

Project E helpt jou om meer te leren over afval en waarom afvalscheiding belangrijk is. Vraag jouw juf/meester of groep 7 en 8 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over afvalscheiding. Vertel ons op de website wat groep 7 en 8 heeft geleerd! Daarvoor vind jouw juf/meester op tips & tools een heleboel leuke lesprogramma’s over afvalscheiding waar jullie direct mee aan de slag kunnen.

Vraag jouw juf/meester of groep 3 en 4 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over het voorkomen van afval (afvalpreventie). Vertel ons op de website wat groep 3 en 4 heeft geleerd! Heel veel leuke lesprogramma’s over afvalpreventie vindt jouw juf/meester op tips & tools.

Vraag jouw juf/meester of groep 5 en 6 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over het voorkomen van afval (afvalpreventie). Vertel ons op de website wat groep 5 en 6 heeft geleerd! Heel veel leuke lesprogramma’s over afvalpreventie vindt jouw juf/meester op tips & tools.

Vraag jouw juf/meester of groep 7 en 8 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over het voorkomen van afval (afvalpreventie). Vertel ons op de website wat groep 7 en 8 heeft geleerd! Heel veel leuke lesprogramma’s over afvalpreventie vindt jouw juf/meester op tips & tools.

Vraag jouw juf/meester of er minimaal 4 groepen op jouw school ieder schooljaar mee mogen doen aan een zwerfafval-opruim-actie. Maak een grappig filmpje van jullie opruimactie voor de website! De mogelijkheden voor een zwerfafval-opruim-actie vind je op tips & tools.

Vraag de juf/meester of minimaal 2 groepen op jouw school ieder schooljaar mee mogen doen aan een afval-activiteit van Twente Academy Young. Vertel op de website wat je hebt geleerd van de activiteit! Op tips & tools vind je het programma van Twente Academy Young.

Vraag jouw juf/meester of minimaal 4 groepen op jouw school ieder schooljaar mee mogen doen aan minimaal 1 lesprogramma over zwerfafval (plastic soep). Vertel ons op de website wat deze groepen hebben geleerd! Heel veel leuke lesprogramma’s over zwerfafval en plastic soep vindt jouw juf/meester op tips & tools.

Betrek jouw ouders bij het thema afval door thuis ook een Ecoscan te doen. Laat de resultaten zien op de website. Kijk op tips & tools voor de speciale Ecoscan voor thuis!

Vraag jouw juf/meester of minimaal 3 groepen ieder schooljaar mee mogen doen aan een excursie naar afvalverwerker Twence op de Boeldershoek. Maak een mooi filmverslag van jullie excursie!

Vraag jouw juf/meester of minimaal 2 groepen ieder schooljaar mee mogen doen aan een excursie naar kringloopwinkel 't Goed. Bedenk van tevoren met elkaar welke vragen je aan de medewerkers kunt stellen. Maak een mooi filmverslag van jullie excursie!

Betrek ook de buurt waar jouw school staat bij jullie Project-E en probeer buurtbewoners mee te krijgen in het goed scheiden van afval en help ze bij het verminderen van afval. Maak een filmpje waarop je laat zien dat de buurt Project-E kent! Meer informatie is te vinden op tips & tools.

Praat met jouw klas over afvalscheiding. Welk gezin doet thuis aan afvalscheiding? Breng dit ik kaart. Doen jouw ouders niet aan afvalscheiding? Vraag dan waarom niet en probeer ze te overtuigen om thuis voortaan toch afval te scheiden. Geef zelf ook het goede voorbeeld. Maak foto's hoe jij thuis afval scheidt! Extra opdracht: Vanaf 1 januari wordt DIFTAR ingevoerd. Zoek eens op wat dit betekent? Reken samen met jouw ouders eens uit hoeveel kilo afval gooi jij thuis in de rest-container (grijs) en hoeveel GFT-afval?

Maak voor het schoolbestuur een werkstuk en/of spreekbeurt over het afvalproductie op jullie school en vertel hoe jullie de hoeveelheid afval willen verminderen. Maak een filmpje of verslag van het werkstuk/spreekbeurt voor de website.

Maak afspraken met de directeur, juffen/meesters en klasgenoten over het verminderen van afval. Schrijf deze afspraken/regels op een grote poster en hang ze overal in het schoolgebouw op zodat iedereen de regels kan zien. Spreek elkaar ook aan wanneer iemand zich niet aan de afspraak houdt! Maak een foto van de poster en plaats deze op de website.

Op een school kan je heel wat doen aan de vermindering van de hoeveelheid afval en aan hergebruik. Met verstandig kopen (niet teveel) en een bewuste keuze tegen wegwerp en vóór hergebruik kan jullie hoeveelheid verpakkingsafval flink verminderen. Inzicht krijgen in de hoeveelheid afval die jouw school maakt en waar die ontstaat, is de eerste stap. Onderzoek de verschillende afvalstromen van de school en bereken hoeveel kg afval de school maakt/produceert in één week, in één maand en in één jaar. Hoeveel kg is dat per leerling? Vertel ons op de website wat je is opgevallen!

Vertel je ouders hoe belangrijk milieuvriendelijke en gezonde voeding is en maak hier een werkstuk over. Kijk samen met je ouders ook eens wat jouw voedsel-voetafdruk is en vergelijk deze met de andere kinderen in jouw klas!

Zet iedereen ertoe om een broodtrommel te gebruiken. Als je elke trommel of de dozen van elke klas een persoonlijk tintje geeft, bijvoorbeeld een sticker door de kinderen ontworpen, weet je aan wie de broodtrommel toebehoort. Neem het gebruik van broodtrommels op in het schoolreglement. Extra opdracht: Hou een wedstrijd voor het leukste ontwerp van een brooddoos! Motiveer alle kinderen om hun drank in een hervulbare flesje mee te brengen en neem het gebruik ervan in het schoolreglement. Breng de ouders op de hoogte van deze actie. Zet iedereen ertoe om een broodtrommel te gebruiken. Als je elke trommel of de dozen van elke klas een persoonlijk tintje geeft, bijvoorbeeld een sticker door de kinderen ontworpen, weet je aan wie de broodtrommel toebehoort. Neem het gebruik van broodtrommels op in het schoolreglement. Motiveer alle kinderen om hun drank in een hervulbare flesje mee te brengen en neem het gebruik ervan in het schoolreglement. Breng de ouders op de hoogte van deze actie.

Doe de voedselverspillingstest en maak een plan om minder voedsel weg te gooien

Print met de klas alleen wat nodig is en print dubbelzijdig. Kopieer met de klas alleen wat echt nodig is en kopieer dubbelzijdig. Sommige berichten hoef je niet te kopiëren of aan iedereen uit te delen. Je kan ze evengoed aan een prikbord ophangen.

Bespreek met de conciërge de mogelijkheid om met de school over te stappen op gerecycled printpapier. Gerecycled printpapier kan je in vele vormen en formaten aanschaffen. Een bijkomend voordeel is dat het dik genoeg is om aan twee kanten te beschrijven.

Schrijf altijd aan twee kanten van papier. Gebruik papier dat slechts aan één kant is beschreven als kladpapier. Elke groep versiert een doos waarin ze enkelzijdig gebruikt papier kan verzamelen om het later als kladpapier te gebruiken.

Ballonnen zijn feestelijk zolang ze niet de lucht in gaan. Gelukkig hangt het slagen van een feest op school niet af van het oplaten van ballonnen. De uitdaging is om alternatieven te verzinnen die net zo feestelijk zijn, zonder schade aan de natuur te veroorzaken.

Plak een sticker op je brievenbus om ongeadresseerd reclamedrukwerk te vermijden.

Bespreek met de conciërge de mogelijkheid om met de school over te stappen op papieren handdoekjes en andere wegwerpproducten van hergebruikt materiaal.

Kijk eens in het keukenkastje welk afwasmiddel jouw school gebruikt. Draagt het afwasmiddel een keurmerk? Geen keurmerk? Dan is het afwasmiddel waarschijnlijk niet ecologisch. Vraag jouw juf/meester voor ecologisch verantwoorde afwasmiddelen in keuken en kantine te gebruiken en doseer ze goed (dus niet teveel gebruiken!).

Maak met de directeur afspraken om afval te gaan scheiden op jouw school en/of informeer bij de conciërge hoe jullie als school het best afval kunnen scheiden. Kunnen er containers komen om afval te scheiden?

Maak een plan hoe de school GFT kan inzamelen en stuur dit idee naar de directeur en de werkgroep.

Maak een plan hoe de school plastic afval apart kan inzamelen en stuur dit idee naar de directeur en de werkgroep.

Maak een plan hoe de school papier apart kan inzamelen en stuur dit idee naar de directeur en de werkgroep.

Plaats in de hal op school een

Informeer bij de conciërge hoe jullie als school het best afval kunnen scheiden. Kunnen er containers komen om afval te scheiden? Maak een mooie foto van de containers!

Overleg met je juf of meester of de spullen die niet meer nodig zijn opnieuw gebruikt kunnen worden of kunnen worden weggegeven aan het iemand die het nog goed kan gebruiken. Maak een verslag of een foto waarin je vertelt of laat zien welke spullen een nieuwe eigenaar of een nieuwe plek hebben gekregen!

Houd eens een ‘pauze- of overblijfinspectie’: alle pauzehapjes die de kinderen bij zich hebben, worden per groepje of klassikaal kritisch bekeken op de hoeveelheid afval die het artikel veroorzaakt (na consumptie). Maak een plan hoe je het afval gaat verminderen! Plasticfolie, aluminiumfolie, blikjes, flesjes of kartonnetjes drinken, rietjes, boterhamzakjes, verpakte koeken; is het allemaal nodig of zijn er alternatieven denkbaar, die minder afval veroorzaken?

Van oude spulletjes kan je nog iets leuks maken. Door een knutselactiviteit in je klas geef je oud materiaal een nieuw gezicht: kaften versieren met plaatjes, dozen bekleden, enveloppen maken met tijdschriften. Maak er mooie foto's van!

Overleg met de juffen en meesters dat zij koffie en thee gaan drinken uit stenen bekers of uit glazen. Deze gebruiken ze de hele dag.

Koop voortaan alleen maar duurzame, lokale en seizoensgebonden producten voor jullie school.

Als school kun je zorgen voor meer eerlijke handel. Dat kun je doen door als school deel te nemen in de Fairtrade Gemeente campagne. Door fairtrade producten te gebruiken. Scholen die zich aansluiten bij de lokale Fairtrade Gemeente campagne krijgen promotiemateriaal van de campagne en mogen een raamsticker op hun deur plakken om aan te tonen dat zij fairtrade een warm hart toedragen.

Doe met de school mee met de Wecycle inzamelactie! Vertel ons op de website hoeveel apparaten jullie hebben ingezameld in 1 maand!

Organiseer ieder jaar een rommelmarkt op school.

Kringloopwinkels zorgen voor het hergebruik van

Gooi het afval altijd in de prullenbak en houd je schoolomgeving schoon! Voor groepen 5, 6 ,7 en 8: verzamel het afval van de klas gedurende een dag of een week. Doe dit in een speciale bak en bekijk na een dag/week hoeveel dit eigenlijk is. Vinden jullie het veel of weinig? Hoeveel zou er na een maand zijn? Of een jaar? Ga in een (kring)gesprek in op de afvalberg en wat we kunnen doen om deze te verminderen: door recycling en hergebruik. Jullie kunnen het meegebrachte afval sorteren. Wat kan worden gerecycled en wat hergebruikt? Hebben jullie nog ideeën en tips? Alternatief voor kinderen t/m groep 4: laat kinderen eens goed kijken welk afval ze tegenkomen van huis naar school, zoals blikjes, glasscherven, sigarettenpeuken, papier, kauwgom. Vervolgens kunnen jullie in een kringgesprek vertellen wat jullie hebben gezien, wie het weggegooid zou kunnen hebben en of ze zelf wel eens iets weggooien. Waarom zou het slecht zijn voor de omgeving? Met een zwerfvuilthermometer laat je alle kinderen, juffen en meesters zien hoeveel afval er ligt! Een keer per week verzamel je het zwerfvuil op de speelplaats. Je stopt het in een verzamelbak die als thermometer dienst doet. De uitdaging is de thermometer te laten dalen in de weken die erop volgen.

Organiseer een afvalarme dag op school.

Installeer een drinkwaterfonteintje op het schoolplein.

Toch printen? Met een milieubewust lettertype (bijvoorbeeld met gaatjes! - ECOFONT) verbruikt de printer tot wel 50% minder inkt. In de letter zitten kleine, bijna onzichtbare uitsparingen. Dit bespaart bovendien 50% op de aanschaf van inkt of toner.

Ook de traktatie van een leerling in de klas voor zijn/haar verjaardag kan afvalarm. Spoor de ouders aan om afvalarm snoep of een gezond stuk fruit mee te geven.

Start een moestuin op school

Installeer een compostvat, compostbak of wormenbak om het GFT-afval te composteren. Betrek de kinderen hierbij. Laat ze de GFT-afvalbakken leegmaken en de compost omzetten. Kijk voor meer informatie op: http://www.eminfo.nl/em-handboek-voor-scholen.pdf

Gebruik voor het kerstdiner en/of schoolontbijt voortaan duurzame, gezonde en lokale voeding

Introduceer het thema water op school en in de klas. Maak een foto of filmpje van de introductie! Als je acties organiseert om het waterverbruik in je school te verminderen moet iedereen in de school dat belangrijk vinden. De juffen en meesters, de directeur, de conciërge en natuurlijk alle kinderen op jouw school. Iedereen moet zin krijgen om mee te werken. Steek daarom genoeg tijd in de kennismaking met het thema, zodat alle mensen op school enthousiast worden over waterbesparing. Maak afspraken met de directeur, juffen/meesters en klasgenoten over het besparen van energie. Schrijf deze afspraken/regels op een grote poster en hang ze overal in het schoolgebouw op zodat iedereen de regels kan zien. Spreek elkaar ook aan wanneer iemand zich niet aan de afspraak houdt! Maak een foto van de poster en plaats deze op de website.

Project E helpt jou om meer te leren over schoon water en waterbesparing. Vraag jouw juf/meester of groep 1 en 2 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over schoon water en waterbesparing. Vertel ons op de website wat groep 1 en 2 heeft geleerd! Daarvoor vind jouw juf/meester op tips & tools een heleboel leuke lesprogramma’s over schoon water en waterbesparing waar jullie direct mee aan de slag kunnen.

Project E helpt jou om meer te leren over schoon water en waterbesparing. Vraag jouw juf/meester of groep 3 en 4 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over energiebesparing. Vertel ons op de website wat groep 3 en 4 heeft geleerd! Droppie Water is de kindersite van het waterschap. je vindt er spelletjes, leuke weetjes en heel veel informatie. Zie de actielink.

Project E helpt jou om meer te leren over schoon water en waterbesparing. Vraag jouw juf/meester of groep 5 en 6 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over energiebesparing. Vertel ons op de website wat groep 5 en 6 heeft geleerd! Droppie Water is de kindersite van het waterschap. je vindt er spelletjes, leuke weetjes en heel veel informatie. Zie de actielink

Project E helpt jou om meer te leren over schoon water en waterbesparing. Vraag jouw juf/meester of groep 7 en 8 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan minimaal 1 lesprogramma over energiebesparing. Vertel ons op de website wat groep 7 en 8 heeft geleerd! Droppie Water is de kindersite van het waterschap. je vindt er spelletjes, leuke weetjes en heel veel informatie. Zie de actielink

Vraag de juffen/meesters of ze de informatie gelezen hebben.

Vraag de juffen/meesters of ze de informatie gelezen hebben.

Vraag de juf/meester of groep 7 en 8 op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan een excursie bij de rioolwaterzuivering. Maak een paar leuke foto’s tijdens de excursie! Het waterschap biedt waterlessen aan voor groep 7 en 8 van de basisscholen. De waterles bestaat uit twee onderdelen: een voorbereidende les op school en een bezoek aan de afvalwaterzuiveringsinstallatie.

Vraag de juf/meester of minimaal 2 groepen op jouw school ieder schooljaar mee mag doen aan een water-activiteit van Twente Academy Young. Vertel op de website wat je hebt geleerd van de activiteit! Op tips & tools vind je het programma van Twente Academy Young.

Betrek jouw ouders bij het thema water door thuis ook een Ecoscan te doen. Laat de resultaten zien op de website.

Houd thuis een dag lang bij waarvoor je allemaal water gebruikt. Probeer minder water te gebruiken dan je normaal zou doen. Hoeveel water heb je bespaard? Bespreek in de klas hoeveel alle leerlingen bij elkaar bespaard hebben en zet dat op de website.

Betrek ook de buurt waar jouw school staat bij jullie Project-E en probeer buurtbewoners mee te krijgen in het besparen van water. Maak een filmpje waarop je laat zien dat de buurt Project-E kent!

Maak voor het schoolbestuur een werkstuk en/of spreekbeurt over het waterverbruik van jullie school. Vraag het schoolbestuur hun reactie op Project-E te zetten via een foto, berichtje of filmpje.

Vraag de juf/meester of groep 8 mee mag doen aan de speurtocht Waterwereld. Doe mee aan Waterwereld van Twentse Welle en leer hoe de mensen in Twente door de eeuwen heen gebruik hebben gemaakt van water.

Vraag de juf/meester of ze het lespakket 'Over de pot en de put' wil bestellen. Dit lespakket gaat over regen- en afvalwater en laat de wereld achter het afvoerputje, het gat in de wc en de putten in de straat zien. Een wereld van buizen, pompen, wadi's, en putten. Waar gaat het water heen, wat doen we ermee en waarom is dat belangrijk voor volksgezondheid, droge voeten en het milieu?

Vraag de juf/meester of jullie groep een les kan krijgen met Droppie Waterproefjes.

Let op het watergebruik op school. Help elkaar om eraan te denken.

Gebruik de kraan alleen als je iets moet afspoelen, bijvoorbeeld je handen. Wrijf je handen eerst in met zeep en zet daarna pas de kraan aan. Maak een leuke sticker om bij de kranen te hangen, zodat je er gemakkelijker aan denkt.

Voor het opwarmen van water is gas nodig en dat kost dus veel energie. Dus: • Gebruik geen warm water als het ook met koud water kan. • Als je warm water wilt gebruiken, komt er eerst een heleboel koud water dat meestal zo wegloopt. Vang dit water op in een emmer en geef er bijvoorbeeld de planten water mee.

Vervuil het water minder. Spoel geen verfresten na het schilderen door het putje van de wasbak. Spoel geen vies water en afval door de gootsteen of de wc. Zoek uit wat je hiermee moet doen. Wat gebeurt hiermee in de rioolwaterzuivering?

Je kunt uitstekend schoonmaken zonder schadelijke oplosmiddelen en chloor. Als je weinig warm water gebruikt en zuinig doseert, ben je al heel vriendelijk voor het milieu.

Meten is weten, houd de meterstanden regelmatig bij, dan is goed te zien wat het effect is van waterbesparing. Schrijf deze meterstanden op.

Vang het regenwater op, bijvoorbeeld in een emmer of een regenton. Gebruik dit water om de planten water te geven of materialen schoon te maken.

Onderzoek of de apparaten of school zuinig zijn met water en energie. De zuinigste apparaten hebben label A+++

Meld je aan bij het programma Waterspaarders.

Gebruik de douchecoach uit het startpakket van Project E. Deze zandloper is ingesteld op 5 minuten. De gemiddelde Nederlander staat 8 minuten in de douche. In de douche verdwijnt gemiddeld 12 liter warm water per minuut in het riool. Een paar minuten minder douchen spaart veel water en energie voor het verwarmen van het water. Als iedere nederlander 1 minuut korter zou douchen besparen we jaarlijks 28 miljard liter warm water!

Vraag aan de juf/meester of er op het schoolplein een of meer bomen geplant kunnen worden. Bomen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het beperken van wateroverlast en verdroging. Door schaduw, maar vooral door verdamping, zorgen stadsbomen bovendi

Een druppende kraan, leiding of (toilet)vlotter is vervelend. Daarnaast zorgt het voor onnodig waterverlies. Een leiding die 10 druppels per minuut verliest, zorgt jaarlijks voor een verlies van 1.100 liter water.

De waterbespaarder is een plastic dopje dat ervoor zorgt dat het watervolume met de helft wordt gereduceerd.

Ongeveer 30 procent van ons water gebruiken we om het toilet door te spoelen. De meest toiletten hebben een knop voor een ‘grote’ en ‘kleine’ boodschap. De spaarknop bespaart de helft van het water. Gebruik daarom zoveel mogelijk de kleine knop.

Installeer een drinkwaterfonteintje op het schoolplein.

Zorg voor natuurlijke opvang van regenwater. Dit kan je doen door regnpijpen naar de straat, schooltuin of gras te laten lopen.

Vraag aan de juf/meester of er op het schoolplein een of meer bomen geplant kunnen worden. Bomen kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan het beperken van wateroverlast en verdroging. Door schaduw, maar vooral door verdamping, zorgen stadsbomen bovendien voor verkoeling (hiermee gaan ze hittestress tegen). En bomen en planten zijn natuurlijk ook gewoon mooi.

Vraag de juf/meester of de school een regenton kan krijgen. Vang het regenwater op in de regenton en gebruik dit water. Het water kan uit de ton worden getapt en worden gebruikt om bijvoorbeeld de planten water te geven.

Denk na over de aanleg van een groen dak. Sedum en speciaal geselecteerde mossen slurpen tot de helft van het regenwater op en zorgen voor extra isolatie tijdens warme dagen.

Vraag de juf/meester of de school een moestuin kan krijgen. Maak vooraf een goed plan. Vraag ouders ook om mee te helpen. Maak gebruik van de tips, bijvoorbeeld van de makkelijke moestuin (schooltuin).

Kijk op het overzicht van de gemeente Enschede waar voor alle basischolen is onderzocht welk watersysteem er op school is, hoeveel dakoppervlak en hoeveel verhardingsoppervlak er is.

Vertel de juffen/meesters dat ze de informatie op de website van de GGD Twente moeten lezen. Op de website staan tips, want muffe, benauwde, stoffige lokalen zijn ongezond. Je kunt er hoofdpijn van krijgen of duf worden.

Bekijk samen de film: www.eenfrisseschoolbegintindeklas.nl

Lees de informatie op http://energiekescholen.nl/lesmateriaal/basis/leerkracht

Bezoek www.beterlerenventileren.nl en kijk hoe je zelf invloed hebt op het binnenklimaat. Beweeg je cursor over de objecten. Speel met de aanwezige factoren. Bekijk direct het resultaat. Beantwoord de vragen op www.beterlerenventileren.nl en ontvang een advies op maat om de binnenluchtkwaliteit te verbeteren.

Kijk op de websites www.eenfrisseschoolbegintindeklas.nl, www.ggdtwente.nl/professionals/onderwijs-en-kinderopvang/frisse-scholen/226-frisse-scholen-en-frisse-kinderopvang of www.beterlerenventileren.nl voor inspiratie! Kies twee punten uit en ga daarmee aan de slag met de leerlingen. Hang ze op in de klas.

Gebruik de materialen in de Toolkit voor frisse lokalen. http://www.ggdghorkennisnet.nl/thema/digitale-toolkit-milieu/instrumenten

Geef het Handboek aan de directeur (http://www.rivm.nl/Documenten_en_publicaties/Professioneel_Praktisch/Richtlijnen/Infectieziekten/LCHV_richtlijnen/Scholen/Gezondheidsrisico_s_in_basisschool_en_buitenschoolse_opvang). In het Handboek staan heel veel tips hoe je de lokalen lekker fris kunt houden. Ook staat erin wanneer zieke kinderen wel/niet naar school mogen komen.

Download het voorbeeldhitteprotocol, vul het in en bespreek het met de leerkrachten. http://www.ggdkennisnet.nl/thema/digitale-toolkit-milieu/instrumenten

Informeer ouders over wat uw school doet met betrekking tot het thema Fris. Zo zijn ook zij betrokken bij het onderwerp! Misschien kunnen de leerlingen wel een leuk stukje schrijven! Of een filmpje maken.

Vraag de GGD om een gastles te geven: 0900 – 277 77 77 of milieuengezondheid@ggdtwente.nl. Vertel dat je belt over Mijn Duurzame School.

Volg de les “De basis” van Energieke Scholen. Dit lessenpakket bestaat uit drie lessen over energiebesparing en verbetering binnenmilieu. De leerlingen gaan met verschillende meters door het gebouw om te kijken waar mogelijkheden zijn voor energiebesparing en hoe het binnenmilieu verbeterd kan worden. In de afsluitende les presenteren leerlingen TIPS en TOPS aan elkaar. Het lesmateriaal is te vinden op: http://www.energiekescholen.nl/lesmateriaal/basis

Volg de les “De basis-plus” van Energieke Scholen. Na de drie basislessen van Energieke Scholen zijn er verschillende mogelijkheden om met de resultaten van de leerlingen aan de slag te gaan! Kijk voor lesmateriaal op: http://www.energiekescholen.nl/lesmateriaal/basis-plus

Volg de les “De basis-plus” van Energieke Scholen. Na de drie basislessen van Energieke Scholen zijn er verschillende mogelijkheden om met de resultaten van de leerlingen aan de slag te gaan! Kijk voor lesmateriaal op: http://www.energiekescholen.nl/lesmateriaal/basis-plus

Volg de les “De basis-plus” van Energieke Scholen. Na de drie basislessen van Energieke Scholen zijn er verschillende mogelijkheden om met de resultaten van de leerlingen aan de slag te gaan! Kijk voor lesmateriaal op: http://www.energiekescholen.nl/lesmateriaal/basis-plus

Door een meting weten jullie of de lucht in het lokaal lekker fris is. Een formulier om de waarden op te schrijven staat in de Toolkit voor frisse lokalen. Dit kunnen de leerlingen zelf doen. http://www.ggdghorkennisnet.nl/thema/digitale-toolkit-milieu/instrumenten  Hebt u geen meter? Neem dan contact op met de GGD, via 0900 277 77 77 of milieuengezondheid@ggdtwente.nl. Noem dat u vanuit Mijn Duurzame School belt/mailt.

Voor een fris en gezond klimaat in de klas moet de CO2-waarde lager zijn dan 1200 ppm. Wordt de waarde hoger? Zet dan extra ramen open (op een kier) of zet de mechanische ventilatie hoger.

Ventileren betekent dat de lucht 24 uur per dag wordt ververst. Dit gebeurt door het openzetten van ramen en roosters, en/of een ventilatiesysteem. Zet met de klas de ventilatieroosters of ramen op een kier tijdens lesuren. Kijk voor meer tips voor ventilatie in de themabundel onder ‘fris’.

Lucht twee keer per dag 10 minuten. Dit betekent: zet ramen en deuren ongeveer 10 minuten wijd open. Doe dat tijdens de pauzes.

Zet met elkaar alle tafels minimaal 1 meter van de ramen af.

Sluit kastdeuren altijd na schooltijd. Let samen op dat dit gebeurt.

Teken met de klas een plattegrond van de klas en geef met kleur (legenda) aan hoeveel stof er ligt. Doe met elkaar een afstofcorvee.

Zet achterop werkstukken wanneer ze gemaakt zijn. Spreek met de juf of meester af dat ze nooit langer dan 1 maand hangen in de klas. Neem de werkstukken daarna mee naar huis.

Ruim met elkaar aan het eind van de dag het lokaal op. Maak afspraken over hoe jullie dat doen en wie dat doen.

Zet met de klas alle stoelen aan het eind van de dag op te tafels. Zo kan er goed schoongemaakt worden.

Houd het in de gaten. Zorg dat de looproutes goed schoongemaakt kunnen worden. Overleg met de schoonmaak.

Bespreek met de schoonmaak of ze het zeil/linoleum kunnen ‘swifferen’ in plaats van stofzuigen. Dat is veel gezonder!

Overleg met de directeur en/of conciërge dat wekelijks de hele vloer gedweild wordt in de lokalen.

Verwijder alle luchtverfrissers en gooi deze weg.

Zoek op internet informatie over milieuvriendelijk schoonmaken. Zoek uit waarom dit beter is voor het milieu. Maak met elkaar een voorstel en overhandig dit aan de directeur.

Zoek op internet informatie over biologische zeep. Zoek uit waarom dit beter is voor het milieu. Maak met elkaar een voorstel en overhandig dit aan de directeur.

Schrijf ieder half uur op wat de temperatuur in de klas is. Gebruik een thermometer. Doe dat twee dagen achter elkaar.

Zorg met de klas dat de temperatuur wordt goed geregeld: het is niet te koud of te warm (rond de 19 graden C.).

Maak met je klas in de winter afspraken over warme kleding in plaats van de verwarming hoger te zetten.

Als de zon schijnt in de zomer doe dan met de klas de zonwering aan de buitenkant van de school naar beneden.

Maak een campagne voor op school over ‘warme truien’: in de winter trekken we met elkaar een warme trui aan zodat de verwarming lager kan. Dit bespaart veel energie en is beter voor het binnenklimaat. Per graad bespaar je 7% CO2-uitstoot. Kijk op www.warmetruiendag.nl voor meer informatie.

Schrijf per lokaal op welke ramen het niet doen. Maak een lijstje en geef het aan de directeur of conciërge. Zeg dat het gemaakt moet worden.

Vraag aan de directeur of jullie school een CO2-meter heeft. Hebben jullie die niet? Bel dan met de GGD: 0900 – 277 77 77 of stuur een e-mail milieuengezondheid@ggdijsselland.nl. Vermeld dat jullie meedoen aan Mijn Duurzame School.

Maak enkele vaste afspraken met het schoolteam, de leerlingen en de ouders en volgt die afspraken op met betrekking tot de duurzaamheid en binnenklimaat.

De module Energieke Ouders is een korte toevoeging op de basislessen van Energieke Scholen. Naast een scan van de school voeren de leerlingen via een vragenlijst ook thuis een scan uit. Op deze manier worden ook ouders bij het project betrokken. De leerlingen presenteren hun bevindingen en maken een top 5 tips voor thuis. Het project kan afgesloten worden met een avond op school waar de leerlingen de resultaten van het onderzoek van de school en de resultaten van thuis aan hun ouders vertellen. De lesmodule is te vinden op: http://www.energiekescholen.nl/lesmateriaal/energieke-ouders.

Geef ouders de fotokaart! Of plaats het op de website van de school.

Maak hier afspraken over met het schoolteam.

Bedenk samen waarom het ventilatiesysteem goed onderhouden moet worden. Schrijf dit op en geef het aan de directeur.

Bedenk bij wie leerkrachten terecht kunnen. Maak samen een voorstel. Geef dit aan de directeur en vraag of hij dit met de leerkrachten wil bespreken.

Behaal het themacertificaat Milieu en Natuur van het vignet Gezonde School van de GGD. Zie voor informatie: http://www.gezondeschool.nl/po/vignet-gezonde-school-po/themacertificaten-vignet/criteria-milieu/ Hulp nodig? Vraag de GGD via: 0900 – 277 77 77 of milieuengezondheid@ggdijsselland.nl. Zet erbij dat jullie meedoen aan Mijn Duurzame School.

Nog niet gemeten of is de capaciteit onvoldoende? Vraag de GGD: 0900 – 277 77 77 of stuur een e-mail milieuengezondheid@ggdijsselland.nl. Zet erbij dat jullie meedoen aan Mijn Duurzame School.

Maak samen 2x per jaar de roosters schoon met een stofzuiger. Vergeet het niet! Bijvoorbeeld na de zomervakantie en in het voorjaar. Of vaker als dat nodig is.

De GGD doet onderzoek naar het binnenmilieu van de school: luchtkwaliteit, ventilatie, temperatuur, vocht en schoonmaak. Neem contact op met de afdeling Milieu en Gezondheid van de GGD voor: • een binnenklimaatmeting • een ventilatieadvies-op-maat • advies bij renovatie of nieuwbouw Tel. 0900 - 277 77 77 of e-mail milieuengezondheid@ggdijsselland.nl. Vermeld dat jullie meedoen aan Mijn Duurzame School.

Maak een schoonmaakovereenkomst http://www.ggdkennisnet.nl/?file=17574&m=1396860305&action=file.download en controleer periodiek of er volgens het schoonmaakschema wordt schoongemaakt in de school.